Op 19 juni 1936 schokte de Duitse bokslegende Max Schmeling de Amerikaanse ster Joe Louis – tot grote vreugde van Adolf Hitler. De politiek explosieve rivaliteit groeide uit tot een inspirerende vriendschap.
Het was een van de grootste sensaties in de boksgeschiedenis. En het begin van een even bijzondere als historisch opmerkelijke vriendschap die tot aan hun dood standhield. Op 19 juni 1936 – vandaag 89 jaar geleden – ontmoette de Duitse bokslegende Max Schmeling in New York de als onverslaanbaar beschouwde Amerikaan Joe Louis.
Het was een zeer explosieve rivaliteit, politiek geladen door de machtsovername door Adolf Hitler en de nationaal-socialisten in Schmelings vaderland. In de aanloop naar de Tweede Wereldoorlog werd de wedstrijd opgehemeld tot een duel tussen twee systemen, tussen totalitaire dictatuur en liberale democratie. In werkelijkheid was de constellatie echter veel complexer.
Max Schmeling leek voor zijn eerste gevecht in 1936 in verval
Schmeling stond afstandelijk tegenover het naziregime, terwijl Louis, die door de Afro-Amerikaanse gemeenschap werd vereerd, ook een symbool was van de tweestrijd in een tijd waarin in grote delen van het land nog rassenscheiding gold – en zelfs jubelberichten over Louis vaak racistische ondertonen hadden. Zijn bijnaam “The Brown Bomber” (“De bruine bommenwerper”) is slechts een van de vele benamingen die vandaag de dag taboe zijn.
Sportief gezien leek de strijd een uitgemaakte zaak: de toen 22-jarige Louis was op weg naar de top, Schmeling leek na het verlies van zijn wereldtitel in 1930 aan Jack Sharkey in verval. 42.000 toeschouwers in het honkbalstadion van de New York Yankees wilden de toen 31-jarige tegen Louis zien ondergaan, maar het liep anders.
Schmeling ontdekte Louis’ zwakke plek – en kondigde het aan
Terwijl Louis de voorbereiding van het gevecht nogal laks aanpakte en naast zijn werk tijd nam om golf te leren, was Schmeling goed voorbereid: hij had een zwakke plek bij Louis ontdekt – wat hij zelfs publiekelijk aankondigde. Hij werd nauwelijks serieus genomen. Veel mensen dachten dat het slechts praatjes waren om aandacht te trekken.
Schmeling wist echter heel goed wat hij deed: Louis liet na een stoot altijd zijn linkerhand hangen – Schmeling zag hierin een kans voor effectieve tegenaanvallen. De verbijsterde Louis had geen antwoord op Schmelings tactiek en ging in de twaalfde ronde knock-out na twee rechtse stoten tegen zijn lichaam en kin. Louis moest achteraf toegeven dat hij zijn tegenstander had onderschat.
Schmeling op afstand van het naziregime
Schmelings triomf, die perfect paste in het racistische wereldbeeld van de nazi-propaganda, werd dan ook grondig uitgebuit. “Het was een Duitse overwinning”, liet de gemene propagandaminister Joseph Goebbels weten, en de Berliner Lokalanzeiger kopte: “De Führer feliciteert Schmeling”. Adolf Hitler stuurde bloemen naar Schmelings vrouw.
Dat Schmelings goede reputatie ook in de naoorlogse periode bleef bestaan, was te danken aan het feit dat hij de toe-eigening relatief terughoudend opnam. Schmeling bedankte weliswaar het volk en de Führer, maar liet alles niet verder gaan dan een bepaald punt: hij werd geen lid van de NSDAP, behield zijn joodse manager Joe Jacobs en weigerde zelfs een onderscheiding van Hitler. “Ik ben bokser, geen politicus”, was een van zijn beroemdste uitspraken. En in zijn geval was deze distantiëring geen loze frase.
Later bleek dat Schmeling zelfs actief hulp bood aan slachtoffers van het Hitlerregime: in 1938 verstopte hij tijdens de novemberpogroms twee joodse jongeren in zijn hotelkamer en hielp hen zo te vluchten. Dit werd pas in 1989 bekend, toen de geredde broers zich in de VS meldden.
Joe Louis maakt korte metten met revanche in 1938
Opmerkelijk genoeg was het niet Schmeling, maar verliezer Louis die wereldkampioen James J. Braddock uitdaagde – nadat hij hem van de troon had gestoten, had revanche tegen Schmeling prioriteit voor de jonge kampioen.
Het wereldkampioenschap tussen Schmeling en Louis vond plaats op 22 juni 1938, opnieuw in het Yankee Stadium, en trok nog meer aandacht: onder de 70.000 fans bevonden zich ook Hollywood-supersterren Clark Gable, Gary Cooper, Gregory Peck en Douglas Fairbanks.
Schmeling had deze keer geen schijn van kans, Louis was inmiddels uitgegroeid tot een volwassen atleet van wereldklasse, die na slechts twee minuten door knock-out won. Schmeling wist slechts twee keer te raken. Niemand had die dag van zijn vader kunnen winnen, vertelde Schmeling later aan de zoon van Louis.
Hoe geladen hun duel ook was, even opmerkelijk was de persoonlijke band die tussen Schmeling en Louis ontstond: de twee bleven na een weerzien na de Tweede Wereldoorlog met elkaar in contact. Schmeling hielp Louis ook toen hij na het einde van zijn carrière diep in de problemen kwam en in grote financiële nood verkeerde.
De vriendschap bleef bestaan tot Louis’ dood op 12 april 1981. Schmeling, die in 2005 op 99-jarige leeftijd overleed, was een van de kistdragers.
